ՓԱԿ 2

1. գ. Запор, затвор, засов. 2. գ. Замок. 3. ա. Затертый. 4. ա. Закрытый, 5. ա. Замкнутый. ◊ Փակ աչքերով с закрытыми глазами. Փակ բաշխիչ (պատմ.) закрытый распределитель (магазин). Փակ բերան 1) молчаливый, 2) могила (о человеке, умеющем хранить тайну). Փակ դիտում закрытый просмотр. Փակ դնել держать под замком. Փակ դպրոց закрытое учебное заведение. Փակ դռներով при закрытых дверях. Փակ դռան դեմ առնել оказаться перед трудностями. Փակ ծով внутреннее море. Փակ կյանք замкнутая жизнь. Փակ նամակ закрытое письмо. Փակ շուկա крытый рынок. Փակ վանկ закрытый слог. Փակ փողոց, տե՛ս Փակուղի: Փակ քվեարկություն закрытое голосование. Փակի տակ գտնվել լինել быть под замком. Փակի տակ դնել держать под замком. Յոթը փակի տակ դնել՝ փակել держать за семью (десятью) замками.

* * *

[A]

закрытый

запертый

замкнутый

[N]

запор (M)

зам`ок (M)

ի 1. Глаз. 2. Зрение. 3. Взгляд, взор. 4. Постав (мельничный). 5. Лучшая, отборная вещь среди однородных вещей. 6. Секция (здания). 7. Небольшое углубление, ниша в стене. 8. Ящик (стола, комода). 9. Глазок (сыра). 10. (բսբ.) Почка, глазок. 11. Очко (в карточной игре). 12. տր. և ներգ. հոլ: Աչքին, աչքում в чьих-либо глазах, На чей-либо взгляд, по чьему-либо мнению. ◊ Աչք ածել 1) смотреть, наблюдать, оглядываться вокруг, 2) искать, 3) беречь, охранять. Աչք անել моргать. Աչք-աչքի գցել смотреть друг другу в глаза. Աչք առնել՝ դիպչել (սնոտ.) сглазили кого. Աչք բանալ, աչք բացել, աչք բաց անել 1) освободиться от забот, прийти в себя, 2) понять, просветиться. Աչք գոցել, տե՛ս Աչք փակել։ (Մեկին) աչք գցել, աչք ձգել высмотреть, приметить кого. Աչք դնել (մեկին) облюбовать, приглядеть, зариться. Աչքդ (աչքդ, աչքներդ, աչքները) լույս поздравляю тебя (его, вас, их). Աչք ծակել 1) бить, бросаться в глаза, 2) вызвать зависть. Աչք ման ածել 1) искать, 2) смотреть по сторонам. Աչք շլացնել пленить, прельстить. Աչք տալ следовать чьему-нибудь примеру. Աչք տնկել зариться на кого, что. Աչք ու ականջ осведомитель. Աչք ունենալ вожделеть. Աչք փակել 1) закрывать глаза (на что), 2) сомкнуть глаза. Աչքե տես, բերնե կարոտ хоть видит око, да зуб неймёт; по усам текло, в рот не попало. Աչքերդ բռնի 1) чтоб ты ослеп, неблагодарный! Աչքերը բաց մնալ опешить. Աչքերը բռնել 1) закрыть (кому) глаза ладонями, 2) чтоб (тебе, ему, им) ослепнуть! Աչքերը բռնվել ослепнуть. Աչքերը բուռն ընկնել глаза вылезли из орбит (от сильного удара по голове). Աչքերը գագաթն է թռել глаза на лоб лезут, полезли. Աչքերը գնալ 1) клонить ко сну, 2) заглядеться, 3) տե՛ս Աչքերը ջուրը տաներ Աչքերը դեղ դնել подводить глаза. Աչքերը թրջվել прослезиться. Աչքերը լցվել, լցնել налиться слезами (о глазах) Աչքերը խորն ընկնել, տե՛ս Աչքերը փոս ընկնել։ Աչքերը ծանրացել են веки отяжелели. Աչքերը կապել 1) втереть очки, 2) заколдовать. Աչքերը կուրանալ ослепнуть. Աչքերը կուլ գնալ 1) западать (о глазах), 2) слипаться (о глазах), 3) похудеть, 4) сморщиться. Աչքերը հանգչել потухнуть (о глазах). Աչքերը հանել 1) выколоть глаза, 2) навредить, 3) наказать. Աչքերը հետը գնալ заглядеться. Աչքերը հետը տանել 1) очаровать, пленить, 2) досадить кому-либо. Աչքերը հող, մոխիր, հող ու մոխիր փչել, տե՛ս Աչքերին թոզ փչել։ Աչքերը, ճակատը, ճակատին թռնել, տե՛ս Աչքերը գագաթը թռչել։ Աչքերը՝ աչքերի աոաջ մթնել потемнеть в глазах. Աչքերը շաղվել мутиться в глазах. Աչքերը ոլորել косить глаза. Աչքերը չորս անել 1) вытаращить глаза, 2) бдительно стеречь, 3) смотреть, глядеть и т.п. во все глаза, в оба (глаза). Աչքերը չռել вытаращить, вылупить глаза. Աչքերը ջուրը տանել помутиться в глазах. Աչքերը սրտի հայելին են глаза-зеркало души. Աչքերը սև ջուր իջնել Заболеть глаукомой. Աչքերը վառվել разгореться, заблестеть, заискриться (о глазах). Աչքերը փայլել, տե՛ս Աչքերը վառվել։ Աչքերը փոս ընկնել запасть (о глазах). Աչքերը քոռանալ, տե՛ս Աչքերը կուրանալ։ Աչքերին թոզ փչել пустить пыль в глаза. Աչքերին չհավատալ не верить своим глазам. Աչքերից արցունք քամել՝ թափել 1) проливать слёзы, 2) вызвать слёзы (у кого). Աչքերից թափել՝ վեր ածել лить слёзы. Աչքերից խեղն լինել быть слабым глазами. Աչքերից կայծեր դուրս թռան, աչքերը կայծակին տվին искры из глаз посыпались. Աչքերից կրակ է թափում из глаз сыплются искры Աչքերով ուտել 1) есть глазами, 2) (փխբ.) сердиться. Աչքը անկուշտ ненасытный, жадный, алчный. Աչքը ասածին չափ сколько охватывает глаз. Աչքը՝ աչքերը առնել 1) приглянуться, 2) не останавливаться ни перед чем, 3) заметить, 4) сглазить. Աչքը արնով լցվել налиться кровью (о глазах). Աչքը արյուն разъярённый. Աչքը բան տեսնել получить достаточно, удовлетвориться. Աչքը բար չբռնել завидовать. Աչքը (աչքերը) բաց 1) տե՛ս Աչքաբաց, 2) в полном сознании, 3) живой. Աչքը (աչքերը) բացել՝ բաց անել 1) проснуться, 2) открыть глаза (кому), 3) прозреть, 4) прийти в себя, очнуться, 5) начать жить, 6) одуматься, 7) распуститься, цвести. Աչքը բաց լուսացնել глаз не сомкнуть до рассвета. Աչքը բաց մեռնել умереть, не достигнув цели. Աչքը բացվել 1) проснуться, 2) прозреть, 3) очнуться, 4) начать жить, 5) распуститься, цвести. Աչքը բռնել 1) понравиться, 2) տե՛ս Աչքերը բռնել: Աչքը գալ скупиться, жалеть (что-либо). Աչքը գոց, տե՛ս Աչքը փակ։ Աչքը գոցել, տե՛ս Աչքը փակել։ Աչքը գիրը տանել испортиться от чтения (о глазах). Աչքը գցել 1) вылупить глаза, 2) облюбовать, 3) ждать подачки. Աչքը դեռ չթարթած вмиг, не успев моргнуть. Աչքը դիպչել 1) заметить, увидеть, 2) տե՛ս Աչքով տալ։ Աչքը դռանը մնալ проглядеть все глаза (очи). Աչքը դռանը պահել стеречь дом. Աչքը դուրս գալ 1) лишиться зрения, 2) вылезать из глазниц (о глазах), 3) поделом ему, 4) чтоб ослепнуть ему! Աչքը դուրս(ը) (լինել) 1) блудить, 2) быть в ожидании. Աչքը զորել различать. Աչքը ընկնել մի բանի 1) заметить, 2) понравиться. Աչքը թեքել 1) отвести взгляд, 2) отвернуться. Աչքը իր դռանը 1) верный в супружестве, 2) живущий на свой средства, довольный своей судьбой. Աչքը լալով մնալ остаться в безысходном горе, быть постоянно в слезах. Աչքը լի՝ լիքը տես Աչքը կուշտ։ Աչքը լիանալ жить в достатке, быть полностью удовлетворённым своим достатком. Աչքը խաբել 1) соблазнить внешностью, 2) провести на мякине. Աչքը՝ աչքերը խավարել ослабнуть (о зрении). Աչքդ խավարի чтоб ты ослеп! Աչքը խմել 1) прийтись по вкусу, 2) рассчитывать на успех, считать для себя посильным что-либо. Աչքը խոթել, տե՛ս Աչքը կոխել Աչքը խփել՝ խուփ անել сомкнуть глаза. Աչքը ծակ ненасытный, жадный, алчный. Աչքը՝ աչքերը՝ ծով դառնալ՝ ծովանալ пролить море слёз. Աչքը կապել втереть очки (кому). Աչքը կարոտ մնալ жить мечтой о ком, о чём) (о неудовлетворённом желании). Աչքը կշտանալ насытиться, удовлетвориться. Աչքը կոխել тыкать в глаза. Աչքը կպցնել, աչք կպցնել, сомкнуть глаза. Աչքը կուշտ нежадный, довольный своим достатком. Աչքը կտրել, տե՛ս Աչքը զորել: Աչքը՝ աչքերը մեկից մի բանից կտրել отвести глаза. Աչքը հանել 1) выколоть глаза, 2) сильно навредить, 3) наказать. Աչքը հատ ընկնել появилось бельмо на глазу. Աչքը հետևից մնալ проглядеть все глаза (очи). Աչքը ճանապարհին՝ ճամփին (մնալ), տե՛ս Աչքը դռանը մնալ։ Աչքը ճամփին թողնել заставить долго ждать себя. Աչքը հպել моргнуть, мигнуть. Մի աչքը հպելում вмиг. Աչքը ճպել зажмуриться. Աչքը մազ բուսնել заждаться. Աչքը ման ածել смотреть по сторонам, искать. Աչքը մեկի ձեռքին լինել уповать на кого, ждать подачки. Աչքը մտնել 1) вызывать зависть, 2) втереться (войти) в доверие, 3) лезть на глаза, выпячиваться Աչքը՝ աչքերը շաղվել рябить в глазах. Աչքը շլել, տե՛ս Աչքը պաղել։ Աչքը շոյել ласкать глаз, взор. Աչքը շոռ похотливый, блудливый. Աչքը չգալ 1) не жалеть, 2) не представлять ценности (для кого,). Աչքը չվերցնել завидовать. Աչքը՝ աչքերը պաղել՝ սառել уставиться в одну точку, вперить взгляд во что-либо. Աչքը՝ աչքերը ջոկել разобрать, разглядеть. Աչքը՝ աչքերը ջուր դառնալ՝ կտրել проглядеть все глаза (очи), заждаться. Աչքը վրան լինել 1) облюбовать, 2) присматривать за кем-чем. Աչքը վրան մնալ остаться неудовлетворённым. Աչքը վրան պահել присматривать за кем-чем, беречь. Աչքը տեսածից կվախենա՝ վախենում է обжёгся на молоке, дует на воду, пуганая ворона и куста боится. Աչքը տնկել, տե՛ս Աչք տնկել։ Աչքը (աչքերը) ուռչել (մեկի համար) очень надо. Աչքը (աչքերը) փակել 1) закрыть глаза на что-либо, не заметить, пройти мимо, 2) закрыть глаза, вздремнуть, 3) умереть. Աչքը քաղցրանալ стать благосклонным. Աչքը քաղցր լինել относиться благосклонно. Աչքի անցկացնել՝ անցնել просмотреть. Աչքի անցնել 1) տե՛ս Աչքի անցկացնել, 2) восстановить в памяти. Աչքի առաջ, առջև 1) на чьих-либо глазах, 2) под присмотром. Աչքի առաջ գալ привидеться. Աչքի առաջ ունենալ 1) иметь в виду, 2) учесть. Աչքի է եկել сглазили кого. Աչքի գրող ненавистный. Աչքիդ վերևը ունք կա (չասել) не обидеть и малым. Աչքի զարնել՝ ընկնել бить, бросаться в глаза, выделяться. Աչքի լույս 1) зрение, 2) свет очей, светик мой. Աչքի լույսը թափել 1) ослепить, 2) корпеть над чем-либо. Աչքի լույսը խավարել 1) ослабеть (о зрении,), 2) чтоб (ты, он) ослеп. Աչքի լույսը՝ (լուսը) հանել 1) выколоть глаза, 2) наказать. Աչքի լույսը՝ (լուսը) հատնել՝ քաղվել ослабнуть глазами. Աչքի լույսի հետ չփոխել ценить как зеницу ока. Աչքի լույսի պես պահել՝ պահպանել хранить как зеницу ока. Աչքի հինուն կամ որդը կոտրել заморить червячка. Աչքին բար չտալ завидовать. Աչքին գալ 1) понравиться, 2) представлять в глазах ценность, 3) бить в глаза. Աչքին դիպչել попасться на глаза (на миг). Աչքին երևալ 1) показаться на глаза, 2) мерещиться, казаться, показаться, 3) показать кому-либо свою силу, мощь, 4) представлять в глазах (кого) ценность. Աչքին ընկնել, աչքովն ընկնել 1) попасться на глаза, 2) быть замеченным вскользь. Աչքին թող փչել, տե՛ս Աչքերին թոզ փչել։ Աչքին թվալ мерещиться, казаться. Աչքին հող ու մոխիր փչել, տե՛ս Աչքերին թոզ փչել։ Աչքի չափով на глаз. Աչքի ծայրով՝ պոչով մտիկ տալ смотреть исподтишка, украдкой. Աչքի սևն ու սպիտակը свет очей, единственная надежда. Աչքիս չերևաս убирайся с глаз моих. Աչքիս (մեր աչքի, աչքներիս) վրա с удовольствием. Աչքի սուրման թռցնող выжига. Աչքի վրա տեղ ունենալ честь и место кому. Աչքի տակ, տե՛ս Աչքի առաջ։ Աչքի տակ առնել 1) иметь в виду, 2) заклевать. Աչքի տակով(ն) անցկացնել бегло просмотреть. Աչքի տակով նայել՝ մտիկ տալ 1) смотреть украдкой, исподтишка, 2) поглядеть, 3) косо смотреть на кого, что-либо. Աչքի տակ ունենալ иметь в виду, учесть. Աչքից արյուն կաթել՝ թափվել прийти в бешенство. Աչքից բաց թողնել проглядеть- Աչքից գցել 1) разлюбить, 2) потерять из виду, 3) уронить кого в чьих-либо глазах. Աչքից էլ ընկնել՝ պրծնել, աչքացավից էլ потерять всё. Աչքից ընկնել՝ ելնել 1) потерять чьё-либо расположение, 2) потеряться из поля зрения. Աչքից թողնել упустить из виду. Աչքից ծածկվել скрыться с глаз. Աչքից կորչել сгинуть с глаз. Աչքից՝ աչքերից կրակ թափել взбеситься. Աչքից հանել, տե՛ս Աչքից գցել։ Աչքից հեռանալ удалиться с глаз долой. Աչքից վրիպել ускользнуть от внимания. Աչքից փախչել 1) избегать встречи, 2) стараться быть незамеченным. Աչքից փախցնել 1) прятать, 2) проглядеть. Աչքի փուշ бельмо на глазу. Աչքով անել подмигнуть. Աչքով աչք չունենալ Ненавидеть (кого). Աչքովն ընկնել, տե՛ս Աչքին ընկնել։ Աչքով չափել 1) смерить на глазок, 2) смерить взглядом кого, 3) определить на глаз, на глазок. Աչքով տալ сглазить. Աչքով տեսնել увидеть собственными глазами. Աչքով ունքով անել подмаргивать, подмигивать. Աչքով-ունքով է красивый. Աչքս լուս не было печали, этого не хватало. Աչքում բարձրանալ подняться в глазах (чьих). Աչքում (աչքից) ընկնել пасть в глазах (чьих). Աչքում մթնել потемнеть в глазах. Աչքումը յուղ լինել կամ ունենալ уметь подметить хорошее. Աչք ու ունքը կիտել нахмуриться. Բարի աչքով նայել, Բաց աչքով լուսացնել, Բաց աչքով նայել, Թեթև աչքով նայել, Խեթ աչքով նայել, Ծուռ աչքով նայել, Հավասար աչքով նայել, Հոգու աչք, Հոնքը շինելու տեղ՝ աչքը հանել, Մի աչքով նայել, Վատ աչքով նայել, ՈՒրիշի աչքով նայել, Փորձված աչք այլն, տե՛ս կապակցությունների առաջին բառերի տակ։

* * *

[N]

глаз (M)

глаз: глаза (PL)

зрение (N)

1. ա. Распределительный. Բաշխիչ հանձնաժողով распределительная комиссия. Բաշխիչ վահան распределительный шит. 2. գ․ Распределитель. Փակ բաշխիչ закрытый распределитель.

* * *

[A]

распределительный

ի 1. Рот, уста (высок.). 2. Ротовое отверстие. 3. (ֆիզ.) Едок. 4. Пасть. 5. Горлышко, горловина, отверстие, вход, начало чего-либо. Շշի բերանը կոտրել отбить горлышко у бутылки. Հրացանի բերան ружейное дуло. Սրի բերան лезвие меча. Գետի բերան устье реки. Անտառի բերան опушка леса. ◊ Վատ բերան ունես злой у тебя язык. Բերան անել зубрить (разг.), выучить наизусть. Բերան առնել брать в рот (о пище и питье). Բերան ասել говорить наизусть. Բերան իմանալ знать наизусть. Բերան բանալ՝ բաց անել 1) открыть (раскрыть) рот, 2) заговорить, 3) просить о чём-нибудь. Բերան բաց չանես (об этом, ни слова) Բերանը բաց 1) изумлённо, с раскрытым ртом, восхищённо, 2) разинув рот. Բերանը բաց մնալ изумиться. Բերանը բաց նայել глядеть, смотреть, разинув рот. Բերանը բան գցել 1) подкупить, 2) слегка закусить. Բերանը բան առնել՝ դնել слегка закусить. Բերանդ չես դնի в рот не возьмёшь. Բերանը դնել вложить в уста. Բերանը ծռել 1) гримасничать, 2) молить, умолять. Բերանը բան չընկավ (кому-либо) ничего не досталось, не перепало; по усам текло, да в рот не попало. Բերան չէ, տաճար է говорит сущую правду; ну прямо оракул! твоими устами да мёд пить. Բերանը համ ընկնել 1) отведать лакомого, 2) привыкнуть к чему-то хорошему. Բերանդ քեզ պահիր, Բերանիդ չափը ճանաչիր держи язык за зубами, придержи язык. Բերանդ չորանա типун тебе на язык, чтоб у тебя язык отсох. Բերանը չորանալ испытывать жажду, в. горле пересохло. Բերանս բաց մի անի не заставляй меня говорить. Բերանը բամբակով ջուր կաթեցնել дышать на ладан. Բերանը բան չի դրել в рот не брал ничего. Բերանը խափել, Բերանը մի բան դնել заморить червячка, закусить. Բերանը խուփ՝ փակ скромный, безропотный. Բերանս նշխար չեմ դրել маковой росинки во рту не было. Բերանը սանձ դնել обуздать, заткнуть рот (кому). Մեկի բերանը փակել зажать (кому) рот, заткнуть (кому) рот. Բերան ընկնել сделаться притчей во языцех. Իրար բերան (բերանի) թքել сговориться. Բերանը լեզու դնել избаловать. Բերանը մտնել соваться под нос. Բերան է ճղում՝ պատռում зубастый, языкастый (разг.). Բերանը քաղցրացնել 1) полакомиться, 2) задобрить (кого). Բերանը յուղոտել подмаслить (кого). Բերանի գոլն իմանալ выпытать чьё-нибудь намерение. Բերանը հովին՝ քամուն դնել класть зубы на полку. Բերանի թուքը ցամաքել со страху во рту пересыхает. Բերանի ջուրը գնում է слюнки текут. Բերանին նայել смотреть, глядеть в рот (кому). Բերանի ծամոն դառնալ, տե՛ս Բերան ընկնել: Բերանի համը գիտե губа не дура. Բերանի վրա գալ упасть ничком. Բերանի կապը կտրել распустить язык. Բերանին գալ оборвать (кого), осадить (кого). Ուրիշի բերանով խոսել говорить под диктовку (чью). Բերանին մտիկ չանել ни во что не ставить (кого). Բերնե-բերան 1) из уст в уста, 2) полный до краёв, переполненный. Բերնե-բերան, դարձավ գերան мирская молва-что морская волна. Բերանից պինդ умеющий хранить тайну. Բերանը ցփնել՝ շաղ տալ՝ ցրվել изрыгать хулу (на кого). Բերանից կաթի հոտ է գալիս молоко на губах не обсохло. (Մեկի) բերանից լսել слышать из уст (чьих-л.). Բերանից կտրել оторвать от себя, отказать себе в самом необходимом. Բերանից հոտ առնել вьпытать чьё либо мнение. Բերանից փախցնել՝ թռցնել сболтнуть, проговориться. Բերանից գիր՝ թուղթն առնել взять подписку (с кого). Բերանում չիրը չի թրջվի болтливый человек. Բերանս չի զորում (ասել) язык не поворачивается сказать. Կես բերան, տե՛ս Կիսաբերան: Ծամել՝ բերանը դնել разжевать и в рот положить (кому). Մի բերան 1) то и дело, без конца, 2) разок, 3) (один) глоток, глоточек. Բերան թրջել 1) пригубить, промочить горло, 2) заговорить. Քանի բերանումս շունչ կա до последнего вздоха. Բերանի հացը կտրել лишить куска хлеба. Գարնան բերան к весне.

* * *

[N]

рот (M)

տման 1. Наблюдение, рассмотрение. 2. Просмотр. 3. Умысел, намерение. ◊ Փակ դիտում закрытый просмотр.

դռան 1. Дверь, дверца. Դուռը փակ է дверь заперта. 2. (հնց․) Врата, ворота. 3. (հնց.) Горный проход, ущелье. 4. Двор, хозяйство․ 5. (պատմ.) Двор. Արքունի դուռ царский двор. 6. Выход․ 7. Դռանը у дверей, во дворе․ ◊ Դուռ-դրացի, Դուռ ու դրկից соседи. Դուռը դռան վրա по соседству, в соседстве. Դուռը երեսին փակել захлопнуть дверь (перед кем), не принять, отказать в приёме. Դռները բախել՝ թակել՝ ծեծել стучиться в дверь (за помощью). (Մեկի) դուռը գալ՝ գնալ ходить к кому-нибудь с просьбой․ Դուռ գտնել 1) найти дорогу, 2) найти выход. Դուռը բացվել найти выход, спасение. Դուռը դնել՝ ետ դնել прикрыть дверь. Դուռը կտրել не отходить от дверей, загородить дверь. Դուռը վրան փակել держать под замком, держать взаперти. Դուռը ցույց տալ показать (кому) на дверь. Դռները գցել пустить по миру, разорить. Դռները ընկնել 1) ходить по домам, 2) стучаться во все двери, просить помощи. Դուռը ոտք չդնել՝ չկոխել ни ногой (к кому, куда)․ Բերանին դուռ դնել заткнуть рот (кому)․ Կռվի վեճի դուռ բանալ дать повод к ссоре, вызвать споры. Դռանը չոքել стучаться в дверь, наступать. Շուտով մի դուռ կբացվի скоро найдётся выход.

1. գ. Море. 2․ ա. Синий. 3. ա. Беспредельный. ◊ Ծով կապել 1) столпиться, наводнить, 2) мочиться под себя. Խելքի ծով ума палат․ Բաց ծով открытое море. Փակ ծով закрытое море․ Ներքին ծով внутреннее море. Ծով քրտինք թափել` մտնել работать в поте лица. Ծովի պես обильно, щедро. Աչքը ծով դառնալ տե՛ս Աչք բառի տակ։

* * *

[A]

синий

беспредельный

[N]

море (N)

ի (քեր.) Слог. ◊ Բաց վանկ открытый слог. Փակ վանկ закрытый слог.

* * *

[N]

слог (M)

թյան 1. Голосование. 2. Баллотировка, баллотирование. ◊ Բաց քվեարկություն открытое голосование. Փակ քվեարկություն закрытое голосование.